Często wydaje nam się, że po przespaniu ośmiu lub nawet więcej godzin powinniśmy być wypoczęci i wstawać z łóżka z uczuciem wyspania. A jednak tak nie jest i wtedy zaczynamy zastanawiać się, co poszło nie tak. Dlaczego po przespaniu całej nocy rano jesteśmy zmęczeni? Czy sen nie spełnił swojej funkcji? A może pół nocy lunatykowaliśmy, ale nic z tego nie pamiętamy? Przyczyn porannego zmęczenia mimo „odpowiedniej” dawki snu może być wiele. Niektóre z nich łatwo jest rozpoznać, inne znów będą wymagały przeprowadzenia badań i konsultacji z lekarzem. Poniżej pokrótce omówimy najczęstsze z nich.
Częste przyczyny niewyspania
Jedną z najczęstszych przyczyn niewyspania jest nadmiar kofeiny. Kawa to bardzo modny napój. Niektórzy rozpoczynają dzień od wypicia mocnej kawy, zanim nawet zjedzą cokolwiek na śniadanie lub wypiją chociaż szklankę wody. Kolejne kawy wlewamy w siebie w pracy, w drodze do pracy, podczas spotkania z koleżanką, a jeszcze jedną późnym popołudniem. Spożywanie zbyt dużej ilości tego napoju w pewnym momencie sprawia, że przestaje ona nas stymulować i doprowadza do zmęczenia. Efekt będzie więc przeciwny do zamierzonego, a skutki będziemy odczuwać jeszcze z rana kolejnego dnia.
Zmęczenie może być także skutkiem odwodnienia oraz niedoboru składników odżywczych takich jak żelazo i magnez oraz witaminy z grupy B, a także C i D. Brak dostatecznej ilości wody w organizmie ma negatywny wpływ na nasze samopoczucie. Warto więc pamiętać o regularnym nawadnianiu się, a niedobór witamin zweryfikujesz poprzez wykonanie badania krwi. Tu znaczenie ma odpowiednie odżywianie się, pomóc jednak może także suplementacja. Częstą przyczyną porannego niewyspania bywa też konieczność pracy układu trawiennego nocą.
W godzinach snu organizm powinien się regenerować. Tymczasem wieczorne obżarstwo prowadzi do tego, że żołądek przez długie godziny musi strawić naszą kolację. Gwarantowany wynik to niechęć do podniesienia się z łóżka rano, jak również spadek odporności i większa podatność na choroby. Mniej oczywistym jest fakt, że produkty wysokobiałkowe blokują transport tryptofanu, którego pochodną jest melatonina. Tryptofan jest związkiem wyjściowym w długim łańcuchu przekształceń, w wyniku którego serotonina przekształcona zostaje w melatoninę ustalającą nasz rytm dobowy.
Stres przyczyną zmęczenia
Stres i nerwica uważane obecnie za choroby cywilizacyjne mogą nas także skutecznie pozbawić snu albo w odczuwalny sposób popsuć jego jakość. W wyniku stresu nasz organizm wydziela kortyzol. W nadmiarze hormon ten poważnie zaburza funkcjonowanie organizmu i powoduje ciągłe odczuwanie zmęczenia. Przyczyn występowania stresu jest wiele i trzeba nauczyć się radzić sobie z nim. W przypadku nerwicy depresyjnej oprócz problemów ze snem, osoba nią dotknięta może mieć niskie poczucie własnej wartości. Taki stan rzeczy często wymaga zaangażowania specjalisty w postaci lekarza psychiatry.
Stres i sen są ze sobą silnie związane. Stres prowadzi do braku lub przerywanego snu oraz nadmiernej senności za dnia. W wyniku przewlekłego stresu zmianie ulega metabolizm, co znów skutkuje tyciem, zwiększającym prawdopodobieństwo zaburzeń oddychania podczas snu. Podwyższone stężenie adrenaliny i noradrenaliny we krwi bywa częstą przyczyną wielokrotnego budzenia się nocą. Nawet jeżeli mimo uporczywego stresu uda nam się przespać całe osiem godzin, to jakość tego snu pozostawia wiele do życzenia, ze względu na jego niepełne cykle.
Wpływ niektórych schorzeń na sen
Osoby cierpiące na zaburzenia oddychania, jak bezdech senny często rano budzą się zmęczone. Takim osobom zdarza się w trakcie snu przestać oddychać na 10-20 sekund, po czym gwałtownie nabierają powietrza, w wyniku czego wybudzają się, co prowadzi do przerwania naturalnych faz snu. Ponieważ nieleczony bezdech może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych jak zawał serca czy udar mózgu, dotkniętym tą dolegliwością zaleca się zaprzestanie palenia i zrzucenie wagi oraz przeprowadzenia badań u specjalisty.
Gorsze samopoczucie może wynikać także z niedoczynności tarczycy. W tym wypadku organizm sam niszczy komórki odpowiedzialne za wytwarzanie niektórych hormonów, których istnienie jest ważne dla wielu zachodzących procesów związanych z pracą układów: krwionośnego, mięśniowego, kostnego i nerwowego. Brak tych hormonów skutkuje ospałością, zmęczeniem i wahaniami nastroju. Przyczyną niewyspania mogą być również choroby płuc, prowadzące do zwężenia oskrzeli, skutkiem czego są problemy z oddychaniem, niedotlenienie organizmu i ociężałość.
Przyczyn porannego zmęczenia jest więcej
Senność mimo przespania nocy może wynikać z niskiego ciśnienia. Jeżeli po przebudzeniu mamy zimne dłonie i stopy, a wstawaniu towarzyszy ból i zawroty głowy, to właśnie niedociśnienie może być przyczyną naszych dolegliwości. Niskie ciśnienie może być spowodowane zaburzeniami hormonalnymi, chorobą serca lub układu nerwowego, a także paleniem papierosów. Może też być cechą wrodzoną. Krążenie można pobudzić poprzez regularne uprawianie ćwiczeń, dostateczne nawadnianie organizmu jak również prysznic o zmiennej temperaturze.
Poranne zmęczenie często spowodowane jest anemią. Tlen z płuc do reszty organizmu przenosi żelazo znajdujące się w hemoglobinie. Jej niedobór prowadzi do niedotlenienia, co przekłada się na zmęczenie. Anemia może także wynikać z wewnętrznego krwawienia (np. przewodu pokarmowego), choroby nerek czy niedoboru kwasu foliowego. Żelazo można uzupełnić poprzez spożywanie produktów bogatych w ten pierwiastek: szpinak, natka pietruszki, czerwone mięso itp.
